Kuşlar Arasında İyilik Eylemleri Kuşlar Arasında İyilik Eylemleri

Altruizm, ferdin kendisine zarar vererek başka bir bireye yarar sağlamış olduğu bir davranıştır. Çoğu zaman yalnızca insanlara has bir hususiyet olarak görülür, sadece kuşlar da dahil olmak suretiyle öteki hayvanlarda da altruizmin görüldüğüne dair giderek artan kanıtlar vardır.

II. Kuşlarda fedakarlık nelerdir?

Kuş fedakarlığı, kuşlarda görülen bir fedakarlık türüdür. Yuva arkadaşının yavrularını büyütmesine yardım etmek, sürü üyesini bir avcıdan korumak yahut başka bir kuşla yemek paylaşmak benzer biçimde birçok biçim alabilir.

III. Kuş fedakarlığına örnekler

Kuş fedakarlığının birçok iyi belgelenmiş örneği vardır. Bunlardan en ünlüsü “yuvadaki destek” olayıdır. Bu çalışmada araştırmacılar, birtakım adam kara başlıklı baştankaraların öteki adamların yavrularını büyütmeye destek bulunduğunu gözlemlediler. Bu yardımcılar yavruların babası değildi, sadece yemek, koruma ve öteki yardım biçimlerini sağlıyorlardı.

Kuş fedakarlığının bir başka örneği de “nöbetçi kuşu”dur. Bu çalışmada araştırmacılar, birtakım büyük boynuzlu baykuşların bölgelerinin kenarında nöbet tutarak nöbet tuttuklarını gözlemlediler. Nöbetçi kuşu, yırtıcıları gözetliyor ve vehamet yaklaştığında öteki baykuşları uyarıyordu. Bu alışkanlık, nöbetçi kuşu riske atsa bile, bütün baykuş grubunu korumaya destek oluyordu.

IV. Kuş fedakarlığının yararları

Kuş fedakarlığının bir takım potansiyel faydası vardır. Bu faydalar şunları ihtiva eder:

• Artan üreme başarısı
• İyileştirilmiş ölüm kalım
• Gelişmiş toplumsal statü
• Öbek içerisinde artan ortaklık

V. Kuş fedakarlığının maliyetleri

Fedakarlığın da bedelleri olabilir. Bu bedeller şunları ihtiva eder:

• Artan avlanma riski
• Kaynaklara erişimin azalması
• Öteki bireylerden gelen artan rekabet

VI. Kuşların fedakarlığına ilişik evrimsel açıklamalar

Kuşların fedakarlığı için bir takım evrimsel izahat vardır. Bu açıklamalar şunları ihtiva eder:

• Akraba tarzı
• Karşılıklılık
• Öbek tarzı

VII. Kuşların fedakarlığına ilişik evrimsel açıklamanın eleştirileri

Kuşların fedakarlığına ilişik evrimsel izahat birçok gerekçeyle eleştirilmiştir. Bu eleştiriler şunları ihtiva eder:

• İlgisiz bireylere karşı fedakarlık problemi
• Maliyetli fedakarlık problemi
• Gecikmiş karşılıklılık problemi

VIII. Kuşların fedakarlığına ilişik alternatif açıklamalar

Kuş fedakarlığı için evrimsel açıklamalara ayrıca, bir takım alternatif izahat da vardır. Bu açıklamalar şunları ihtiva eder:

• Bilişsel önyargılar
• Toplumsal öğrenme
• Kültürel evrim

IX. Kuşların korunmasında kuş fedakarlığının görevi

Kuş fedakarlığı korumada mühim bir rol oynayabilir. Mesela, yuvada yardım etme ve nöbet rolü benzer biçimde esirgemez davranışlar kuşların üreme başarısını ve ölüm kalım oranını artırmaya destek olabilir. Bu da kuş popülasyonlarının korunmasına yahut artırılmasına destek olabilir.

Genel Sorular

• Fedakarlık ile iş donanması arasındaki ayrım nelerdir?
• Bilim adamları kuşların fedakarlığını iyi mi inceliyor?
• Kuşların fedakarlığını incelemenin zorlukları nedir?
• Kuş fedakarlığı üstüne meydana getirilen incelemelerin geleceği nelerdir?

Antet	Yanıt
Fedakarlık	Bireyin kendisine zarar vererek başka bir bireye yarar sağlamasına yol açan alışkanlık
Kuşlar	İşbirlikçi üreme, yuvada yardım etme ve yemek paylaşımı benzer biçimde oldukça muhtelif esirgemez davranışlar sergileyen hayvanlar
Nezaket	Karşılığında hiç bir şey beklenmeden meydana getirilen iyiliksever bir fiil
Hayvanlar	İnsan olmayan canlılar
Toplumsal alışkanlık	Aynı türe ilişik bireyler içinde görülen alışkanlık

Kuş fedakarlığı nelerdir?

Kuşlarda fedakarlık, bir hayvanın kendine zarar verme pahasına başka bir hayvana yardım etmiş olduğu bir alışkanlık türüdür.

Altruizm, çoğunlukla, üremede daha başarıya ulaşmış olan organizmaların genlerini bir sonraki nesile aktaracağını öne devam eden naturel seçilim teorisiyle çelişen bir vaziyet olarak görülüyor.

Sadece, naturel seçilim karşısında bile fedakarlığın iyi mi evrimleşebildiğini açıklamanın birçok yolu vardır.

Bir izahat, esirgemez davranışın grubun hepsi için faydalı olabileceğidir.

Mesela, bir kuş başka bir kuşun yemek bulmasına yardım ederse, bütün sürünün ölüm kalım olasılığı daha yüksek olur.

Başka bir izahat ise, esirgemez davranışların akraba seçilimi kanalıyla gelecek nesillere aktarılabilmesidir.

Akraba seçilimi, bir hayvanın kendisine zarar vermesi pahasına bile olsa akrabasına yardım etmesiyle gerçekleşir.

Bunun sebebi, hayvanın kendi genleri olmasa bile, genlerinin bir sonraki nesile aktarılmasını sağlamaya destek olmasıdır.

En son, esirgemez alışkanlık karşılıklı fedakarlıkla da açıklanabilir.

Karşılıklı fedakarlık, bir hayvanın başka bir hayvana yardım etmesi ve ondan sonra gelecekte bir noktada karşılığında kendisine yardım edilmesini beklemesiyle ortaya menfaat.

Bu tür bir fedakarlık, hayvanlar geçmişte kendilerine kimin yardım ettiğini hatırlayabilirlerse ve gelecekte o hayvanlara yardım etme olasılıkları daha yüksek olursa gelişebilir.

III. Kuş fedakarlığına örnekler

Kuşların fedakarlığına dair belgelenmiş birçok misal bulunmaktadır, bunlardan bazıları şunlardır:

• Sesli uyarma çağrıları: Kuşlar, kendileri tehlikede olmasa bile, öteki kuşları tehlikeye karşı uyarmak için çoğunlukla uyarma çağrıları yaparlar.
• Karşılıklı yemek paylaşımı: Kuşların, akraba olmasalar bile, öteki kuşlarla yemeklerini paylaştıkları gözlemlenmiştir.
• Birleşke üreme: Birleşke üreyen meşe ağaçkakanı benzer biçimde birtakım kuş türleri, yavrularını ortak bir yuvada beraber büyütürler.
• Yuvadaki yardımcılar: Birtakım kuşlar, mesela guguk kuşu, yumurtalarını başka kuşların yuvalarına bırakır ve ev sahibi kuşlar, yavru guguk kuşlarını kendi yavruları benzer biçimde yetiştirir.

Bunlar kuşların fedakarca alışkanlık sergilemesinin birçok yolundan yalnız birkaçı. Fedakarlık kompleks bir olgudur ve bu mevzuda hâlâ anlamadığımız oldukça şey var. Sadece, kuş fedakarlığı üstüne meydana getirilen emek harcamalar, işbirliğinin evrimini ve hayvan topluluklarında fedakarlığın rolünü daha iyi anlamamıza destek oluyor.

III. Kuş fedakarlığına örnekler

Organik dünyada kuş fedakarlığına dair birçok misal vardır. En yaygın olanlardan bazıları şunlardır:

• Bireylerin öteki bireylerin yavrularını büyütmesine destek olduğu birleşke yetiştirme
• Bireylerin birbirleriyle yemek paylaşmış olduğu öbek beslenmesi
• Bireylerin başkalarını vehamet hikayesinde uyardığı alarm çağrısı
• Karşılıklı fedakarlık, bireylerin karşılığında kendilerine yardım edileceği beklentisiyle birbirlerine yardım etmeleridir.

Bunlar kuşların ortaklık yapmış olup birbirlerine yardım etmiş olduğu birçok yoldan yalnız birkaçı. Fedakarlık kompleks bir olgudur ve bu mevzuda hâlâ bilmediğimiz oldukça şey var. Sadece, kuş fedakarlığı emek vermesi büyüleyici ve mühim bir inceleme alanıdır ve hayvanlarda ortaklık ve toplumsal davranışın evrimini daha iyi anlamamıza destek olmaktadır.

V. Kuş fedakarlığının maliyetleri

Kuş fedakarlığı, esirgemez eylemi meydana getiren fert için bir maliyete yol açabilir. Bu maliyet vakit, enerji yahut faydalanma yahut ölüm riski açısından olabilir.

Mesela, başka bir kuşun yavrularını büyütmeye destek olan bir kuş, kendi yavrularını büyütme fırsatını kaçırabilir. Öteki kuşları bir avcıdan bilgilendiren bir kuş, avcının dikkatini çekebilir ve öldürülebilir.

Maliyetlere karşın, kuş fedakarlığı hayvanlar aleminde yaygındır. Bu, fedakarlığın maliyetlerden daha ağır basan birtakım yararları olması icap ettiğini göstermektedir.

Kuş fedakarlığının yararlarından bazıları şunlardır:

• Özverili kuşun akrabalarının ölüm kalım payı arttı
• Özverili kuşun artan toplumsal statüsü
• Özverili kuşun üreme başarısının artması

Kuş fedakarlığının kararlı yararları, kuş türüne ve esirgemez eylemin gerçekleştiği muayyen bağlama göre farklılık gösterir. Sadece, fedakarlığın genel yararları maliyetlerden daha ağır basıyor benzer biçimde görünüyor, bundan dolayı hayvanlar aleminde bu kadar yaygın bir davranıştır.

VI. Kuşların fedakarlığına ilişik evrimsel açıklamalar

Kuş fedakarlığı için bir takım evrimsel izahat vardır. Bu açıklamalar iki ana kategoriye ayrılır:

• Akraba tarzı
• Karşılıklılık

Akraba seçilimi, özgeci davranışın bir kişinin akrabalarının hayatta kalmasına yarar sağladığında evrimleştiği teorisidir. Bu, bir kişinin kendisinden daha yakın akrabasına yardım etmek için kendi uygunluğunu feda etmesiyle gerçekleşebilir. Mesela, bir kuş yavrusunu bir avcıdan kurtarmak için kendi yaşamını riske atabilir. Bu alışkanlık yavru için faydalıdır şundan dolayı yavrunun ölüm kalım şansını artırır. Buna ödenek, yavrunun ölüm kalım ve üreme olasılığı daha yüksektir ve özgecilik genlerini kendi yavrularına aktarır.

Karşılıklılık, esirgemez davranışın bireyler içinde değiş tokuş edildiğinde evrimleştiği teorisidir. Bu, bir kişinin başka bir bireye yardım etmesi ve ondan sonra gelecekte bir noktada karşılığında yardım almayı beklemesi niteliğinde gerçekleşebilir. Mesela, bir kuş başka bir kuşla yemek paylaşabilir ve ondan sonra daha sonraki bir tarihte karşılığında yemek almayı bekleyebilir. Bu alışkanlık her iki kuş için de faydalıdır şundan dolayı her iki kuşun da ölüm kalım ve üreme şansını artırır.

Hem akraba seçilimi aynı zamanda karşılıklılık, kuş fedakarlığı için mühim evrimsel açıklamalardır. Sadece, bunların esirgemez alışkanlık için tek açıklamalar olmadığını belirtmek önemlidir. Öteki ihtimaller içinde açıklamalar içinde öbek seçilimi, oldukça seviyeli seçilim ve sosyalliğin yararları yer alır.

VII. Kuşların fedakarlığına ilişik evrimsel açıklamanın eleştirileri

Kuşların fedakarlığına ilişik evrimsel izahat birçok açıdan eleştirilmiştir.

Eleştirilerden biri, bunun dar bir fedakarlık görüşüne dayanmasıdır. Fedakarlık, çoğu zaman ferdin kendisine mal olduğu halde başka bir bireye yarar elde eden alışkanlık olarak tanımlanır. Sadece, bu tarif, esirgemez davranışın bazı zamanlar uzun solukta esirgemez kişiye yarar sağlayabileceği gerçeğini hesaba katmaz. Mesela, bir kuş başka bir kuşun yavrularını büyütmeye destek olabilir ve bu da fedakarın torun sahibi olma şansını artırabilir.

Bir öteki tehlikeli sonuç ise, kuş fedakarlığı için evrimsel açıklamanın, esirgemez davranışın çoğu zaman esirgemez için maliyetli olduğu gerçeğini hesaba katmamasıdır. Mesela, başka bir kuşun yavrularını büyütmeye destek olan bir kuş, üreme fırsatlarını kaçırabilir.

En son, kuş fedakarlığına ilişik evrimsel izahat, esirgemez davranışın çoğu zaman ilgisiz bireylere yönelik olduğu gerçeğini hesaba katmaz. Mesela, bir kuş, değişik bir türden bir kuşun yavrularının yetiştirilmesine destek olabilir.

Bu eleştirilere karşın, kuş fedakarlığına ilişik evrimsel izahat bu olgu için en yaygın kabul bulan izahat olmaya devam etmektedir. Sadece, bu açıklamanın sınırlamaları olmadığını akılda tutmak önemlidir.

IX. Kuşların korunmasında kuş fedakarlığının görevi

Kuşların fedakarlığı, sıhhatli kuş popülasyonlarının korunmasına destek olarak korumada rol oynayabilir. Mesela, işbirlikçi üreme benzer biçimde esirgemez davranışlar, bir kuş çiftinin ürettiği yavru sayısını artırmaya destek olabilir ve bu da daha büyük bir kuş popülasyonuna yol açabilir. Ayrıca, bir bölgeyi savunmaya destek olmak yahut genç kuşları beslemek benzer biçimde esirgemez davranışlar, kuşları yırtıcılardan ve öteki tehditlerden korumaya destek olabilir ve bu da daha büyük bir kuş popülasyonuna yol açabilir.

Birtakım durumlarda, kuşların fedakarlığı çevreyi korumaya da destek olabilir. Mesela, tohumların dağıtılmasına destek olan kuşlar, öteki hayvanlar ve bitkiler için hayat alanı sağlayabilen ormanların yine canlanmasına destek olabilir. Ek olarak, böcek popülasyonlarını denetim etmeye destek olan kuşlar, rahatsızlıkların yayılmasını ve mahsullere verilen ziyanı azaltmaya destek olabilir ve bu da insan popülasyonlarına yarar sağlayabilir.

Genel hatlarıyla, kuşların yardımseverliği, sıhhatli kuş popülasyonlarının korunmasına ve çevrenin korunmasına destek olarak korumada mühim bir rol oynayabilir.

Kuşların korunmasında fedakarlığının görevi

Kuşların yardımseverliği, sıhhatli kuş popülasyonlarının ve ekosistemlerin korunmasına destek olarak korumada mühim bir rol oynayabilir.

Mesela, emek harcamalar esirgemez davranışın kuşlar içinde rahatsızlıkların yayılmasını azaltmaya destek olabileceğini göstermiştir. Hasta yahut yaralı kuşlara bakmaya destek olarak, esirgemez bireyler rahatsızlıkların popülasyonun öteki üyelerine yayılmasını önlemeye destek olabilir.

Altruistik alışkanlık, öteki hayvanların popülasyon büyüklüklerini düzenlemeye destek olarak sıhhatli ekosistemlerin korunmasına da destek olabilir. Mesela, emek harcamalar, esirgemez kuşların böcek zararlılarının popülasyon büyüklüklerini denetim etmeye destek olabileceğini göstermiştir.

Genel hatlarıyla, kuş fedakarlığı sıhhatli kuş popülasyonlarını ve ekosistemlerini korumaya destek olarak korumada mühim bir rol oynayabilir. Kuşlarda fedakarlığın rolünü anlayarak, bu mühim hayvanları ve bağlı oldukları ekosistemleri daha iyi koruyabiliriz.

S: Altruizm nelerdir?

A: Fedakarlık, ferdin kendisine zarar vererek başka bir bireye yarar sağlamış olduğu davranıştır.

S: Kuşların fedakarlığına dair birtakım örnekler nedir?

A: Kuşların yardımseverliğine dair birtakım örnekler şunlardır:

• Kuş anne babaları yavrularını besliyor
• Bölgelerini korumak için çaba sarfetmek için beraber çalışan kuş sürüleri
• Birbirlerinin yavrularını büyütmek için ortaklık meydana getiren kuş türleri

S: Kuşların yardımseverliğinin yararları nedir?

A: Kuş fedakarlığının yararları şunlardır:

• Yavruların ölüm kalım oranının artması
• Vahşi hayvanlara karşı artan koruma
• Kaynaklara erişimin artması